september 22 2012
title: Spannende muren
Text: Jacqueline Bosboom
Photos: Eddy Wenting, Georges Hoeberechts, Paulina Matusiak, e.a.


Een kleur of behang kan altijd, maar sommige muren in huis verdienen iets bijzonders. Een kunstschildering die past bij een pand, zijn geschiedenis, de omgeving en bewoners. Vier heel verschillende muurschilders; Peter Korver, Hugo Kaagman, Gijs Frieling en Jan van der Ploeg, vertellen hoe ze te werk gaan.



Het Financieele Dagblad

De vereniging van eigenaren dacht aan zoiets als een Toscaans landschap voor de entree, vertelt muur- en plafondschilder Peter Korver, maar in een monumentaal Amsterdams grachtenpand kon hij zich wel wat anders voorstellen. Voor zijn onlangs voltooide project aan Herengracht 40 kwam hij te weten dat onder meer Charles-François Lebrun, een gouverneur van Napoleon, er had gewoond en het pand als hoofdkantoor van de Nederlandse Handel Maatschappij had dienst gedaan. Dit werden de aanknopingspunten voor een aantal wandschilderingen. En zoals Korvers stijl eigen, spelen vogels, veelal exotisch, hierin een belangrijke rol. Een halfjaar werkte Korver aan dit project, maar hoefde niet voortdurend op locatie te werken. In zijn atelier bracht hij de afbeeldingen aan op dunne aluminium platen met een verfhuid, die later aan de muren in het grachtenpand werden bevestigd. ‘Door gipsen lijsten eromheen is niet te zien dat de afbeeldingen niet direct op de muur zijn geschilderd’, legt Korver uit. ‘De lijsten werden nagemaakt van originele lijsten die verderop in de hal nog op de muur zaten, waardoor het een eenheid is geworden. Behalve dat je de bewoners niet voortdurend in de weg zit, is het grote voordeel je geen last hebt van vocht of scheuren in de muur.’ Korver, van oorsprong opgeleid als bioloog en historicus, schildert realistisch en precies; zowel vlak als trompe-l’oeil, de techniek waardoor een driedimensionale indruk ontstaat. In een strak modern appartement laat hij zich vooral inspireren door de indeling, inrichting, functie van een ruimte, de karakters van de bewoners of hun voorliefde voor bepaalde dieren. Zo schilderde hij onderwaterdieren in een badkamer en een eigenwijze Boa constrictor die zich een weg baant in een lange gang. Hoe anders zijn de muren die Hugo Kaagman onder handen neemt. Van een afstand lijken ze met Delfts-blauwe tegeltjes bekleed, maar kom je dichterbij dan blijkt de oppervlakte een aaneenschakeling van opgespoten beelden. Klein en uitvergroot door elkaar heen. Gestileerde oud-Hollandse en moderne huisjes, mensen, beesten, auto’s, boten, molens, bomen, en dan ineens het hoofd van Brigitte Bardot, Keith Richards, of een familielid van de opdrachtgever. Kaagman is een graffitikunstenaar van het eerste uur, die zijn talent ontwikkelde in de punkscene en anti-kraakomgeving. Hij is een meester in het gebruik van sjablonen en kreeg vooral bekendheid met zijn interpretatie van Delfts-blauw. Naar zijn muurschilderingen kun je eindeloos kijken en er steeds weer nieuwe figuren in ontdekken. Over elk element is nagedacht, heeft een reden om deel van het geheel uit te maken. Kaagman: ‘Ik doe mijn research, duik het stadsarchief in, luister naar de mensen en kijk naar de omgeving. Daar rollen drie schetsen uit, om uit te kiezen.’ Op de computer maakt Kaagman de gekozen opzet af, in zijn atelier snijdt hij de sjablonen uit, en op locatie spuit hij dagen achtereen om zijn beeldverhaal te vertellen. ‘Binnen met een airbrush, daar kan ik fijner mee werken.’ Hoe verschillend de stijl en techniek van Korver en Kaagman ook zijn, beiden werken vanuit de overtuiging dat de afbeeldingen die zij op muren en plafonds maken een moeten worden met de ruimte waarin die worden aangebracht. De opdrachtgever is uiteindelijk slechts een passant van het huis. Gevonden foto’s, tekeningen, oude prenten, schilderijen, verhalen en de dialoog met de opdrachtgever zijn hun inspiratie en dienen als voorbeeld. De combinatie en compositie van elementen, een eigenzinnige draai of toevoeging maken het ontwerp tot een onmiskenbare Korver of een echte Kaagman. Het wordt een uniek werk, speciaal gemaakt voor die ene plek met een duidelijke signatuur van de maker.


Het Financieele Dagblad

Ook de in muurschilderingen gespecialiseerde kunstenaar Gijs Frieling voert werk uit bij particulieren thuis. Hij gebruikt felle kleuren en verwerkt veel bloemen- plantenmotieven in zijn schilderingen. Die brengt hij aan met pigmenten en caseïne, dat net als bij de oude fresco schilderingen een mat resultaat geeft. ‘Mensen die thuis van mij een wandschildering willen, omdat mijn werk hun aanspreekt, hebben vaak geen idee wat het moet worden. Maar dat betekent niet dat ik gewoon mijn ding doe. Voor mij is het juist interessant om me te laten leiden door de plek en bewoners. Zo stap ik over mijn eigen grenzen heen om tot een voor de opdrachtgever persoonlijke en bij het huis passende muurschildering te komen.’ Afhankelijk van de oppervlakte en detaillering voert hij het werk zelf uit of met hulp van assistenten, want wat hem betreft moet een muurschildering binnen twee weken voltooid kunnen zijn.

Een muurschildering voegt iets toe aan de inrichting, geeft de opdrachtgever het dagelijks plezier ernaar te kunnen kijken. Om een investering is het niet te doen, want verkopen kun je hem niet en je pakt hem niet in en verhuist hem mee. Een volgende eigenaar kan hem in ere houden omdat hij bij het huis is gaan horen, maar er evengoed overheen laten schilderen. Bij de strakke muurschilderingen die Jan van der Ploeg in opdracht van particulieren maakt, ligt dat anders. Juist vertrekkende eigenaar zal een kunstwerk van Van der Ploeg zelf willen overschilderen. ‘Bij oplevering krijgt de opdrachtgever een certificaat, waarin de details en de eigendom van het concept van het werk vastliggen’, legt Van der Ploeg uit. ‘Zo kan het op de nieuwe locatie nog eens worden geïnstalleerd. Dan kom ik wel graag eerst kijken of de ruimte en afmetingen zich daarvoor lenen.’ Anders dan bij het werk van Korver, Kaagman en Frieling is het door de compositie van kleurvlakken en de wijze waarop die worden aangebracht mogelijk zijn muurschilderingen elders opnieuw aan te brengen.

Van der Ploeg laat zich vooral inspireren door de architectuur en wat er verder in een ruimte staat. Net als de anderen komt hij eerst met een of meerdere schetsen. Keurt de opdrachtgever die goed, dan gaan hij aan het werk. Komt het niet tot uitvoering dan brengt hij een afgesproken bedrag in rekening voor de research en ontwerpfase. ‘Het kan zijn dat een ruimte vraagt om een oranje monochrome schildering, en dan blijken de bewoners een hekel aan die kleur te hebben. Of ik vind dat het werk juist op een andere plek moet komen. Zo kun je als even goede vrienden nog uit elkaar, maar meestal komen we er wel uit.’

 

 


Het Financieele Dagblad