May 26 2012
title: Pipse gang werd luisterrijke volière
text: Corrie Verkerk
photo: Jean-Pierre Jans

In het afgelopen jaar veranderde kunstenaar Peter Korver een kale gang in een 18-de eeuw grachtenhuis aan de Herengracht in een geschilderde galerij van volieres, bewoond door een bonte verzameling vogels. Maar ‘Histoire Naturelle’ schetst ook de opmerkelijke geschiedenis van het huis, ooit de residentie van de gouverneur van Napoleon.

Achter de imponerende deuren van het grachtenpand Herengracht 40 verwacht de bezoeker een koninklijke gang vol krullende tierelantijnen, ornamanten en blinkend marmer. Zo’n entree waar je je even klein en nietig voelt en de grandeur vanverdwenen, puisant rijk, kooplieden als een historisch besef op de schouders valt. Niets van dat alles aan de Herengracht 40, toen beeldend kunstenaar Peter Korver er – ruim drie jaar terug – zijn entree maakte. “Een rare witte doos die niets heeft,”was zijn eerste gedachte. Gewoon een gang, wit, strak. Wel met een marmeren vloer, maar zonder karakter. Lieke Koets, samen met echtgenoot Jos een van de bewoners van het pand: “Hij noemde onze entree het omgekeerde van zo’n New Yorks hotel met een enorme lobby, maar daarachter piepkleine kamertjes.” Hier was het precies andersom: riante woonvertrekken haaks op die wat pipse gang.

Dat kon – moest – anders, vonden ook bewoners Jos en Lieke Koets, die al zestien jaar het achterhuis bewonen, en oud-notaris Aart Heering en echtgenote Brigitte. Ze hadden al eens een schilderijtje opgehangen om de boel op te fleuren, maar dat was het toch niet. Een artikel in Het Parool, over het bijzondere werk van ‘kunstschilder in het interieur’ Peter Korver, zorgde voor de ommekeer. “Korver geeft panden een nieuwe geschiedenis of verfrist het oude,” stond er. En dat was nu precies wat zij wilden. Tenslotte bewonen zij een pand met een opmerkelijke geschiedenis. De gouverneur van Napoleon, Lebrun, hield hier vanaf 1810 domicilie, de Nederlandse Handelsmaatschappij vond er onderdak en later de Bibliotheek Athenaeum Illustre .
Voldoende historisch voer voor Korver om zich te laten inspireren.Ooit wilde hij bioloog worden, maar verruilde die studie na een aantal jaar voor geschiedenis gecombineerd met een kunstopleiding. Later drukte hij zijn stempel op inrichtingen van hippe clubs- en restaurants – “Opeens was ik interieurontwerper” – maar inmiddels richt hij zich volledig op het verfraaien van het ‘binnenste’ van bijzondere panden, zoals je ze dikwijls slechts in sjieke interieurbladen ziet. Geen ‘decoraties’, onderhevig aan de grillen van de tijd, maar werken die recht doen aan het verhaal van het huis, ingebed in de bestaande architecteur. Zo maakte zijn zeven meter lange Boa Constrictor in een appartement aan de Keizersgracht deel uit van ‘een gestileerde menagerie die vrijwel alle kamers van het huis besloeg’. En in het voormalig Brits consulaat in Amsterdam verscheen van zijn hand een nieuwe plafondschildering: een, na 150 jaar, teruggebrachte afbeelding van Dido en Aeneas. Maar ook vol nestelende vogels. Dieren en planten keren voortdurend terug in zijn werk. Ook in het Louis XVI grachtenpaleis aan de Herengracht. Toen de bewoners hem polsten was hij duidelijk: “Als je een Toscaans landschapje wilt, met een kind dat om de hoek kijkt, moet je iemand anders zoeken

Al snel was duidelijk dat de historie een belangrijke rol zou spelen in de Trompe l’Oeilles die de kale gang inmiddels verrijken. “De Franse tijd, Het Paleis op de Dam, Oranje, de monarchie naar Franse stijl. En natuurlijk ook de Nederlandse Handels Maatschappij, de latere ABN-AMRO.” Het afbeelden van de franse keizer zelf stuitte op weerstand van een van oorsprong Franse bewoner. “Dat wil ik niet,” zei ze. “Dat was geen leuke man.” Wel figureren, tussen de rijke vogelpopulatie op de muren, Lebrun, Lodewijk Napoleon en Napoleons zoon, door de keizer ‘Koning van Rome’ gedoopt. Spelers in een geschiedenis waarin ze, vermoedelijk, liever een andere rol hadden ingenomen. Korver: “Lebrun was classicus. Hij heeft Homerus nog vertaald.” Lodewijk Napoleon was koning van ‘Olland, tegen wil en dank. En de zoon verkommerde op slot Schönbrunn, waar hij op 22-jarige leeftijd bezweek. “De keuze voor de de vriend, de broer en de zoon maakt het spannender. Een beeld van bijrollen.”

Morele oordelen velt hij niet. De geschiedenis staat in haar eigen tijd, niet afgemeten aan de waardeoordelen van nu. “Het is als een lieve oma die – dat weet je – fout in de oorlog is geweest. Maar je nodigt haar toch uit op je verjaardag” “Die wetenschap schuurt. maar de historische werkelijkheid schuurt wel vaker. Een oordeel met de kennis van nu is vaak vooral een escape om van dat schurende gevoel af te komen, terwijl juist dat schuren zelf zo interessant is. . ” Zijn Histoire Naturelle, zoals de verzameling werken heet, is vooral ook een wondere wereld van kleurrijke vogels – 40 in getal – omringd door historische memorabilia.Op de achtergrond verbeelden achttiende eeuwse architectuurwerken en ornamenten het ‘traliewerk’ van volieres, waarvan de deuren wijd open staan. Geen vogel die de vrije vlucht verkiest. Een verwijzing van Korver, naar ‘de vrijheid van de gekooide die niet ziet of accepteert dat zijn volière eigenlijk openstaat’. Zoals ook in de Franse tijd. “Opeens kwam er een volk binnenrollen om ons die ‘vrijheid te brengen.” De geoefende kijker zal op de achtergrond ook de achttiende-eeuwse theekoepels herkennen. “Mensen die in dit soort huizen woonden hadden allemaal wel zo’n theekoepel aan de Vecht.” De Australische liervogel -”Die echt alles kan imiteren”- de grote paradijsvogel, rondfladderende zeevogels, een oranje Rotshaan; ze komen tot leven aan de witte Herengrachtmuren, levensecht geschilderd op alluminium. Zoals ook de robuuste Javaanse Neushoornvogel in het werk gewijd aan ‘De Handels Mij’. Het traliewerk van de voliere is hier klein. “Alleen kleine vogels en muizen kunnen er in en uit.”  Een verwijzing naar het enorme economisch herstel van de Nederlanden en de vlucht van de NHM die ‘grote onvrijheid elders in de wereld betekende’.De huidige bewoners zijn er blij mee. De maker ook. “Zo’n project doe je niet ter plekke, maar in je atelier. Dan hang je het op en is er ineens die klik!”